Jak wygląda diagnostyka CIDP?

CIDP, czyli przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna, to choroba nerwów obwodowych, która może prowadzić do osłabienia mięśni, zaburzeń czucia oraz trudności w poruszaniu się. Wczesne rozpoznanie odgrywa kluczową rolę w zatrzymaniu postępu choroby i wdrożeniu skutecznego leczenia.

Jakie badania pomagają w diagnozie CIDP? W jaki sposób można odróżnić ją od innych neuropatii? Dowiedz się, na które objawy zwracają uwagę lekarze i dlaczego szybka diagnoza oraz odpowiednia reakcja są tak istotne.

Czym jest CIDP i jak się objawia?

Typowa postać CIDP rozwija się powoli, z narastającymi objawami przez co najmniej 8 tygodni. Charakteryzuje się symetrycznym osłabieniem mięśni kończyn górnych i dolnych, któremu towarzyszą drętwienie oraz zaburzenia czucia. Objawy dotyczą zarówno bliższych partii kończyn (np. barków, bioder), jak i dalszych (np. dłoni, stóp).

Choroba powoduje trudności w wejściu po schodach, wstawaniu z krzesła czy utrzymaniu przedmiotów, co znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Charakterystyczną cechą CIDP jest również zanik lub osłabienie odruchów ścięgnistych, będący istotnym elementem diagnostycznym. [1,3].

Jak przebiega pierwsza wizyta u neurologa w diagnostyce CIDP?

Podczas pierwszej wizyty neurolog przeprowadzi szczegółowy wywiad lekarski, koncentrując się na początku i charakterze objawów, tempie ich narastania oraz na dotychczasowych chorobach pacjenta. Szczególną uwagę poświęci opisowi zaburzeń czucia, osłabieniu siły mięśniowej oraz zmianom w odruchach, które dodatkowo oceni podczas badania neurologicznego.

Lekarz również zapyta o schorzenia występujące w rodzinie, stosowane leki oraz inne choroby, aby upewnić się, czy objawy nie wynikają z takich przyczyn jak cukrzyca czy dziedziczne choroby nerwów. Aby uczynić wizytę efektywniejszą, warto wcześniej przygotować wyniki dotychczasowych badań oraz listę swoich objawów. [1,2].

Jakie badania wykonuje się w diagnostyce CIDP?

Podstawowym testem diagnostycznym w wykrywaniu CIDP jest elektromiografia (EMG), która ocenia szybkość przesyłania impulsów elektrycznych przez nerwy. Spowolnienie sygnałów wskazuje na uszkodzenie osłonki nerwu (mieliny), co jest charakterystycznym objawem tej choroby. W trakcie badania najczęściej analizowane są nerwy: pośrodkowy, łokciowy, strzałkowy oraz nerw łydkowy [1,3].

Jakie są objawy typowej i nietypowej postaci CIDP?

CIDP występuje w różnych postaciach, co może utrudniać diagnostykę. Poza typową odmianą, wyróżnia się także nietypowe warianty, m.in.:

• Dystalna postać CIDP– objawy ograniczają się głównie do dalszych części kończyn dolnych, takich jak stopy, w postaci zaburzeń czucia i osłabienia mięśni.
• Wieloogniskowa postać CIDP– asymetryczne objawy czuciowe i ruchowe, które często pojawiają się w większym stopniu w kończynach górnych. Może występować różnica w nasileniu symptomów pomiędzy stronami ciała.
• Ruchowa postać CIDP– dominują zaburzenia ruchowe, takie jak osłabienie mięśni, przy jednocześnie niewielkich lub całkowicie nieobecnych zaburzeniach czucia.
• Czuciowa postać CIDP– głównym problemem są zaburzenia czucia (np. drętwienie, mrowienie) bez znaczącego osłabienia mięśni. [1, 4].

Jakie dodatkowe badania są pomocne w diagnostyce CIDP?

W niektórych przypadkach diagnoza CIDP wymaga przeprowadzenia dodatkowych badań, które wspierają rozpoznanie.

Badania obrazowe:

• Badanie ultrasonograficzne (USG):

Przydatne do wykrycia pogrubienia nerwów, szczególnie w okolicach splotu ramiennego lub nerwu pośrodkowego. Badanie stosuje się u dorosłych, u dzieci zaś jest mniej miarodajne ze względu na częstsze występowanie neuropatii dziedzicznych.

• Badanie rezonansu magnetycznego:

Może ujawnić pogrubienie korzeni nerwowych i jest stosowane w przypadku niejednoznacznych wyników USG lub jego niedostępności.

• Analiza płynu mózgowo-rdzeniowego:

Badanie płynu wykazuje zwykle podwyższony poziom białka przy normalnej liczbie komórek. Wynik ten pomaga w wykluczeniu innych chorób i typowych infekcji.

• Badania krwi:

Testy serologiczne, takie jak poszukiwanie białek monoklonalnych czy specyficznych przeciwciał, wspierają diagnostykę CIDP oraz pomagają wykluczyć inne neuropatie.

Dodatkowe badania umożliwiają precyzyjne rozpoznanie, szczególnie w nietypowych przypadkach lub gdy standardowe metody nie dają jednoznacznych wyników [6].

Jak długo trwa proces diagnostyki CIDP?

Proces diagnostyczny CIDP może trwać od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. Wynika to z faktu, że choroba rozwija się stopniowo, a objawy są bardzo różnorodne. Największym wyzwaniem jest różnicowanie CIDP od innych neuropatii, dlatego często konieczne są dodatkowe badania, np. analiza płynu mózgowo-rdzeniowego, USG, rezonans magnetyczny czy badania laboratoryjne. Zdarza się również, że początkowo wyniki badań nie są jednoznaczne, co wymaga ich powtarzania lub rozszerzenia diagnostyki. Czas postawienia diagnozy CIDP może się dodatkowo wydłużyć w przypadku wystąpienia nietypowych wariantów choroby, które bywają szczególnie trudne do rozpoznania [1,2,3].

Jakie trudności występują przy diagnozowaniu CIDP?

Rozpoznanie CIDP jest trudne ze względu na różnorodne objawy i zmienność przebiegu choroby. Dodatkowym wyzwaniem jest właściwa interpretacja wyników badań przewodzenia nerwowego. Niejednoznaczne wyniki EMG mogą wynikać z dużych uszkodzeń nerwów lub współistnienia innych chorób. Z tego powodu tak ważna jest szczegółowa analiza wszystkich wyników przez neurologa specjalizującego się w chorobach nerwowo-mięśniowych [1,2].

Jakie są najczęstsze błędy diagnostyczne CIDP?

CIDP często bywa mylone z innymi chorobami, takimi jak neuropatia cukrzycowa, zespół Guillaina-Barré lub zespół Lamberta-Eatona, co dodatkowo utrudnia rozpoznanie. Błędy diagnostyczne wynikają głównie z nietypowego przebiegu CIDP, szczególnie w mniej oczywistych wariantach, takich jak dystalny czy czuciowy, oraz z niewłaściwej oceny wyników badań przewodzenia nerwowego (EMG).

Dodatkowym problemem jest opóźnione skierowanie pacjenta na specjalistyczne badania, takie jak elektromiografia, które może przyspieszyć rozpoznanie. Aby uniknąć tych błędów, konieczne jest dokładne badanie neurologiczne uwzględniające pełny zakres objawów, właściwa interpretacja wyników testów przez doświadczonego specjalistę oraz wykluczenie innych chorób o podobnym przebiegu. Trafna diagnoza i szybkie rozpoczęcie leczenia są kluczowe, ponieważ pozwalają zahamować postęp choroby i poprawić jakość życia pacjenta [1, 2, 3].

Co się stanie, jeśli CIDP nie zostanie szybko zdiagnozowane?

CIDP to choroba przewlekła, która bez szybkiego leczenia może prowadzić do poważnych ograniczeń sprawności, a nawet trwałej niepełnosprawności. Długotrwałe uszkodzenie nerwów wynikające z braku leczenia często okazuje się trudne lub niemożliwe do odwrócenia. Pacjenci z późno postawioną diagnozą zwykle wymagają bardziej intensywnego i czasochłonnego leczenia, a ich szanse na pełną remisję są znacznie mniejsze.

Im szybciej zostanie rozpoczęte leczenie, tym większa szansa na zahamowanie rozwoju choroby i zapobieżenie trwałym uszkodzeniom nerwów. Dlatego w przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. [1, 3].

Bibliografia:

[1] Iris N. van Doorn et al., „Challenges in the Early Diagnosis and Treatment of Chronic Inflammatory Demyelinating Polyradiculoneuropathy in Adults”, Therapeutics and Clinical Risk Management, 2024, str. 111–126.
[2] Marinos C. Dalakas, „Objectivity, practicality, and significance of practice guidelines for neurologists in CIDP”, Therapeutic Advances in Neurological Disorders, 2023, str. 1–6.
[3] Małgorzata Łukawska et al., „Pediatric CIDP: Diagnosis and Management”, Frontiers in Neurology, 2021, Article 667378.
[4] Edyta Dziadkowiak et al., „Pathophysiology of CIDP phenotypes”, Int. J. Mol. Sci., 2022, 23(1):179.
[5] Felix Kohle et al., „Repurposing MS immunotherapies for CIDP”, Therapeutic Advances in Neurological Disorders, 2023, str. 1–23.