Bazofile – Czym są, jakie mają funkcje i jak wpływają na zdrowie?

Bazofile to jeden z parametrów, który jest badany w morfologii krwi. Zarówno ich zbyt wysoka ilość, jak i zbyt niska może świadczyć o chorobach lub stosowaniu niektórych leków. Jakie znaczenie mają bazofile dla układu odpornościowego? Kiedy mogą wzrastać? Sprawdź. 

Co to są bazofile? 

Bazofile, zwane też granulocytami zasadochłonnymi, to komórki układu odpornościowego, które uczestniczą w reakcjach alergicznych, a także wspomagają wrodzoną i nabytą odporność organizmu. Odgrywają również rolę w rozwoju niektórych chorób autoimmunologicznych oraz nowotworów takich jak białaczka. 

Bazofile powstają z tej samej komórki macierzystej, co eozynofile (inne komórki układu odpornościowego). Podczas reakcji alergicznej, gdy przeciwciała IgE przyłączają się do specjalnych receptorów na powierzchni bazofila, komórka zostaje aktywowana. Prowadzi to do uwolnienia różnych substancji chemicznych (tzw. degranulacji), które mogą występować nagle, np. w przypadku wstrząsu anafilaktycznego, lub stopniowo, przy łagodniejszych reakcjach. 

Bazofile wydzielają substancje takie jak histamina, heparyna, leukotrieny i interleukina IL-4, które odgrywają kluczową rolę w procesach zapalnych i alergicznych. Mimo że bazofile stanowią zaledwie 1% wszystkich komórek odpornościowych w organizmie, ich funkcje są niezwykle istotne dla ochrony zdrowia i prawidłowego działania układu immunologicznego [1, 3] 

Rola bazofili w organizmie 

Bazofile pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka, a najważniejsze z nich to: 

• Ochrona przed drobnoustrojami – pomagają zwalczać infekcje poprzez wydzielanie substancji niszczących bakterie. 
• Udział w reakcjach alergicznych – są aktywne w reakcjach uczuleniowych, takich jak astma czy alergie skórne. 
• Działanie przeciwzakrzepowe – poprzez wydzielanie heparyny zapobiegają tworzeniu się zakrzepów. 
• Udział w chorobach autoimmunologicznych – biorą udział w procesach związanych z chorobami takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy toczeń układowy. 

Bazofile mają również znaczenie w obu rodzajach odporności: 

• Odporność wrodzona (nieswoista) – rozpoznają struktury charakterystyczne dla patogenów (np. białka bakterii Gram-ujemnych) za pomocą receptorów z grupy toll-like, produkują peptydy antybakteryjne oraz niszczą bakterie. 
• Odporność nabyta (swoista) – regulują jej procesy i wspomagają odpowiedź immunologiczną. 
• Są zaangażowane w reakcje alergiczne, takie jak astma czy alergie skórne, ponieważ znajdują się w błonie śluzowej nosa oraz w komórkach skóry, gdzie odgrywają kluczową rolę w procesach zapalnych i obronnych. [1] 

Normy bazofili we krwi 

Poziom bazofilów jest oceniany podczas badania morfologii krwi, które analizuje także inne parametry. Prawidłowe wartości bazofilów mogą się różnić w zależności od laboratorium wykonującego badanie oraz wieku pacjenta – inne normy obowiązują dla dorosłych, a inne dla dzieci.[2] 

Zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom bazofilów może wskazywać na nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu odpornościowego. 

Przyczyny podwyższonego poziomu bazofili 

Podwyższony poziom bazofili (bazofilia) może wskazywać na: [2] 

• alergie, np. pokarmowe, wziewne, kontaktowe, 
• choroby autoimmunologiczne (reumatoidalne zapalenie stawów – RZS, wrzodziejące zapalenie okrężnicy) lub inne choroby zapalne, 
• stany zapalne w obrębie układu pokarmowego, 
• niedoczynność tarczycy, 
• choroby hematologiczne, 
• gruźlicę. 

Najczęstszym objawem podwyższonego poziomu bazofilów są objawy alergii, takie jak katar, wysypka, kaszel czy swędzenie skóry. Podczas kontaktu organizmu z alergenem dochodzi do aktywacji bazofilów, co może prowadzić do ich zwiększonego poziomu, widocznego w badaniu krwi. Jeśli wyniki wskazują na bazofilię, warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia jej przyczyny i dalszego postępowania. [2] 

Przyczyny obniżonego poziomu bazofili 

Zbyt niska liczba bazofili (bazopenia) jest trudna do jednoznacznego zdiagnozowania, ponieważ normy zaczynają się już od 0%. Może jednak wystąpić w wyniku: [2] 

• kuracji sterydowej, 
• ostrej infekcji, 
• nadczynności tarczycy, 
• przewlekłego stresu, 
• ekspozycji na promieniowanie jonizujące. 

Warto pamiętać, że interpretacja poziomu bazofili wymaga oceny innych parametrów krwi, dlatego kluczowa jest konsultacja lekarska. 

Bazofile odgrywają ważną rolę zarówno w rozwoju chorób alergicznych, jak i w reakcjach alergicznych. W odporności wrodzonej wykazują działanie przeciwbakteryjne, natomiast w odporności nabytej uczestniczą w inicjowaniu odpowiedzi immunologicznej, wydzielając duże ilości interleukiny IL-4, która wspomaga różnicowanie limfocytów. Dodatkowo bazofile wpływają na aktywność innych komórek układu odpornościowego, odgrywając istotną rolę w procesach zapalnych. [1] 

W przypadkach podwyższonego poziomu bazofili konieczne jest poszerzenie diagnostyki, uwzględniając inne parametry morfologii krwi oraz występujące objawy kliniczne pacjenta. 

Bibliografia 

1. Kopeć-Szlęzak J., Rola granulocytów zasadochłonnych (bazofili) w świetle badań z ostatnich lat, “Journal of Transfusion Medicine”, 2016;9(2), s. 45-53. 
2. Ihnatowicz P., Ptak E., Masz to we krwi, Wydawnictwo Publicat, Poznań 2019. 
3. Teległów A., Diagnostyka Hematologiczna – Podstawowe badanie morfologii krwi, 2020, s. 212-221.