Leukocyty – czym są, jakie są objawy zwiększonej liczby i niedoboru

Białe krwinki stanowią ważny element ochrony organizmu przed chorobotwórczymi patogenami. Podstawowym badaniem, które pozwala na oznaczenie ich liczby, jest morfologia krwi. Sprawdź, kiedy warto wykonać to badanie i jak ono wygląda? 

Co to są leukocyty? 

Leukocyty, czyli białe krwinki (WBC, ang. White Blood Cell Count), to jeden z najważniejszych składników krwi, odpowiedzialny za ochronę organizmu przed szkodliwymi czynnikami, takimi jak bakterie, wirusy czy grzyby. Stanowią one kluczowy element zarówno odporności wrodzonej, jak i nabytej. 

Leukocyty dzielą się na trzy główne grupy: 

• Granulocyty – to komórki zawierające w cytoplazmie ziarnistości. Powstają w czerwonym szpiku kostnym i dzielą się na:
  • neutrofile (odpowiedzialne za zwalczanie infekcji bakteryjnych), 
  • eozynofile (biorące udział w reakcjach alergicznych i zwalczaniu pasożytów), 
  • bazofile (uczestniczące w reakcjach alergicznych). 
• Limfocyty – wytwarzane w narządach limfatycznych, takich jak szpik kostny, grasica, węzły chłonne, śledziona oraz grudki chłonne układu pokarmowego. Odpowiadają za specyficzne reakcje układu odpornościowego, m.in. poprzez produkcję przeciwciał (limfocyty B) czy aktywację mechanizmów odporności komórkowej (limfocyty T). 
• Monocyty – komórki pochodzące ze szpiku kostnego, które przechodzą do tkanek, gdzie przekształcają się w makrofagi, pełniące funkcję “sprzątania” martwych komórek i patogenów poprzez fagocytozę. 

Leukocyty pełnią kluczową rolę w ochronie organizmu – zwalczają patogeny poprzez fagocytozę, a także aktywują specyficzną odpowiedź immunologiczną. Prawidłowa liczba białych krwinek jest niezbędna dla skutecznej ochrony przed drobnoustrojami. Zaburzenia poziomu leukocytów, zarówno podwyższone, jak i obniżone wartości, powinny być skonsultowane z lekarzem, ponieważ mogą wskazywać na zaburzenia odporności, infekcje lub inne procesy chorobowe. [1] 

Jaka jest norma poziomu leukocytów? 

Na liczbę leukocytów w morfologii krwi wpływa wiele czynników, w tym: [2] 

• duża utrata krwi, 
• ciąża, 
• stosowane suplementy diety, 
• intensywny trening fizyczny, 
• wiek, 
• palenie tytoniu, 
• spożywanie alkoholu, 
• niezdrowe odżywianie, 
• alergie pokarmowe, 
• infekcje i alergie, 
• choroby autoimmunologiczne, 
• otyłość, 
• silny stres. 

Jakie są objawy podwyższonej liczby leukocytów? 

Podwyższona liczba białych krwinek, zwana leukocytozą, zwykle świadczy o aktywnej reakcji obronnej organizmu, np. w odpowiedzi na ostry stan zapalny. W trakcie infekcji liczba leukocytów może wzrosnąć nawet kilkunastokrotnie, co jest normalną reakcją układu odpornościowego. 

Jednak bardzo wysoka liczba leukocytów, przekraczająca znacznie normy, może wskazywać na poważniejsze schorzenia, takie jak białaczka, która wymaga natychmiastowej i szczegółowej diagnostyki. [2] 

Podwyższony poziom białych krwinek może powodować objawy takie jak nadpobudliwość, uczucie niepokoju, podenerwowanie, a w niektórych przypadkach nawet agresję. Dodatkowo mogą pojawić się obrzęki, zaczerwienienia skóry, pokrzywka, powiększenie węzłów 

chłonnych, bóle głowy, gorączka oraz bóle kostno-stawowe. Jeśli wymienione objawy utrzymują się przez dłuższy czas, zaleca się przeprowadzenie szczegółowych badań diagnostycznych w celu ustalenia przyczyny i podjęcia odpowiedniego leczenia. [2] 

Czym jest leukopenia i jakie objawy jej towarzyszą? 

Leukopenia to stan, w którym liczba białych krwinek (leukocytów) w wynikach badań krwi jest zbyt niska i utrzymuje się przez dłuższy czas. Może świadczyć o przewlekłym osłabieniu organizmu i zaburzeniach funkcjonowania układu odpornościowego. Leukopenia może wynikać zarówno ze zmniejszonej produkcji leukocytów w szpiku kostnym, jak i z ich nadmiernego zużycia lub niszczenia, np. podczas infekcji, chorób autoimmunologicznych czy nowotworowych. 

Leukopenii mogą towarzyszyć różnorodne objawy, zależne od przyczyny i stopnia obniżenia liczby leukocytów, takie jak: [2] 

• osłabienie organizmu, 
• brak odporności, 
• częste zachorowania, słabsza regeneracja, 
• wydłużony i cięższy przebieg przeziębień i infekcji, 
• wolniejsze gojenie się ran, 
• problemy ze snem, 
• owrzodzenia w jamie ustnej, 
• gorączka lub stan podgorączkowy, 
• częste infekcje górnych dróg oddechowych, 
• alergie i nadwrażliwości pokarmowe, skórne i oddechowe, 
• zła kondycja zębów. 

Obniżona liczba leukocytów może wskazywać na niedożywienie organizmu, niedobory witamin (np. witaminy B12, kwasu foliowego) i składników mineralnych, a także na problemy z trawieniem i wchłanianiem składników odżywczych. Taki stan może być również wynikiem działania czynników zaburzających prawidłową produkcję białych krwinek, takich jak infekcje, toksyny, choroby szpiku kostnego czy stosowanie niektórych leków. 

Interpretację wyników morfologii należy zawsze powierzyć lekarzowi, który uwzględni całościowy obraz kliniczny oraz poziomy innych parametrów, by właściwie ocenić sytuację i wskazać ewentualne dalsze kroki diagnostyczne lub terapeutyczne. [2] 

Jak przebiega badanie liczby leukocytów? 

Badanie liczby leukocytów jest częścią morfologii krwi, czyli podstawowego testu diagnostycznego, który dostarcza istotnych informacji o stanie zdrowia organizmu. Morfologia krwi jest często pierwszym krokiem w procesie diagnostycznym, ponieważ pozwala wstępnie ocenić funkcjonowanie układu krwiotwórczego i odpornościowego oraz ukierunkować dalsze badania. 

Materiał do analizy laboratoryjnej pobierany jest najczęściej z żyły łokciowej. Morfologię krwi warto wykonywać regularnie, co najmniej raz w roku, nawet w przypadku braku objawów chorobowych, aby monitorować ewentualne nieprawidłowości. 

Nieprawidłowy wynik badania liczby leukocytów (zarówno ich nadmiar, jak i niedobór) może wskazywać na różnorodne procesy chorobowe. W przypadku odchyleń od normy interpretację wyników i decyzję o dalszym postępowaniu należy powierzyć lekarzowi, który uwzględni cały obraz kliniczny pacjenta. [2] 

Aby wyniki badania leukocytów były miarodajne, należy się odpowiednio do nich przygotować. Dzień przed i w dniu badania warto unikać stresujących sytuacji, nie pić alkoholu, nie wykonywać intensywnego treningu. Nie należy jednak zmieniać diety czy swojego trybu życia. Na badania należy zgłosić się na czczo, po nocnym odpoczynku. Pamiętaj, że na wynik wpływają również przyjmowane leki, dlatego należy o tym wspomnieć lekarzowi. [2] 

Bibliografia 

1. Teległów A., Diagnostyka hematologiczna : podstawowe badanie : morfologia krwi, [w], Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa dla potrzeb fizjoterapii i kosmetologii, Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków 2020, s. 212-217. 
2. Ihnatowicz P, Ptak E., Masz to we krwi. Morfologia, Hashimoto, Cholesterol, Wydawnictwo Publicat, Poznań 2017.