Limfocyty B – rola i funkcje w organizmie

Reakcja odpornościowa to skomplikowany proces, który obejmuje zarówno odpowiedź humoralną, jak i komórkową. Niezbędne w jego przebiegu są limfocyty B, które są odpowiedzialne za produkcję przeciwciał w różnych klasach. Dowiedz się, jakie pełnią funkcje w organizmie.

Jakie są funkcje limfocytów B w organizmie?

Limfocyty B to zróżnicowana grupa komórek, które biorą udział w odpowiedzi immunologicznej organizmu. Ich głównym zadaniem jest produkcja przeciwciał pomocnych w wyeliminowaniu patogenów. Limfocyty B rozwijają się i przechodzą selekcję w szpiku kostnym, gdzie uczą się rozpoznawać własne i obce struktury, co jest niezbędne, aby zapobiec atakowaniu własnych tkanek. [1]

Dojrzałe limfocyty znajdują się w obwodowych naczyniach limfatycznych, takich jak śledziona, węzły chłonne, grudki chłonne i migdałki. Przedostanie się do organizmu obcych patogenów, aktywuje limfocyty B, powodując ich namnażanie. Dopiero po tym etapie osiągają pełną dojrzałość. W wyniku różnicowania limfocyty B mogą przekształcić się w: [1]

• komórki plazmatyczne, które produkują przeciwciała,
• komórki pamięci, które przechowują informacje o konkretnych patogenach.

Jak limfocyty B wpływają na odporność?

W odpowiedzi immunologicznej limfocyty B nie działają samodzielnie. Współpracują z innymi komórkami układu odpornościowego, cytokinami oraz komórkami ulegającymi apoptozie. Limfocyty B uczestniczą we wszystkich fazach nabytej odpowiedzi immunologicznej, a część z nich, bierze udział w odporności wrodzonej. Limfocyty T wspomagają odpowiedź immunologiczną i niszczą komórki chorobotwórcze, które przedostały się do organizmu. [1, 2]

Gdy limfocyty B napotkają nieznany antygen, namnażają się i produkują przeciwciała, aby go zwalczyć. Prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego jest kluczowe dla ochrony organizmu przed chorobami zakaźnymi, bakteriami, wirusami, toksynami oraz nowotworami. Zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego mogą wynikać z różnych czynników, takich jak: [3]

• Pierwotne lub wtórne niedobory odporności
• Reakcje nadwrażliwości i alergie
• Autoimmunizacja, czyli nieprawidłowa reakcja na własne tkanki
• Odpowiedź autozapalna

Jak nieprawidłowy poziom limfocytów B wpływa na rozwój chorób?

W ostatnich latach przeprowadzone zostały badania, które przybliżyły znaczenie limfocytów B w zachowaniu homeostazy immunologicznej. U zdrowych osób stan zapalny jest procesem, w którym uwalniane są mediatory przeciwzapalne i cytokiny.  Zarówno ostry, jak i przewlekły stan zapalny aktywują układ odpornościowy, a limfocyty krążą w miejscu zapalenia, zwalczając je. Nieprawidłowe działanie limfocytów może być czynnikiem wywołującym choroby autoimmunologiczne. [2]

Obniżony poziom limfocytów B może prowadzić do osłabionej odpowiedzi immunologicznej, co zwiększa ryzyko infekcji. Osoby z niedoborem limfocytów B są bardziej podatne na poważne infekcje dróg oddechowych, zapalenia płuc, czy infekcje przewodu pokarmowego. Niedobór ten występuje w chorobach takich jak agammaglobulinemia, gdzie organizm nie może produkować wystarczających ilości przeciwciał, co prowadzi do chronicznych infekcji. [1]

Z kolei podwyższony poziom limfocytów B może być związany z chorobami autoimmunologicznymi, w których układ odpornościowy atakuje własne tkanki. Przykłady to toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów, w których nadmiar limfocytów B i produkcja autoprzeciwciał prowadzą do przewlekłego stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek. Wysoki poziom limfocytów B może również sugerować obecność nowotworów, takich jak chłoniaki i białaczki, gdzie dochodzi do niekontrolowanego wzrostu tych komórek. [1]

Jakie są różnice między limfocytami B pamięci a limfocytami B aktywnymi?

Limfocyty B pamięci immunologicznej to komórki, które mogą żyć bardzo długo, nawet przez całe życie. Krążą we krwi, a w momencie przedostania się do organizmu chorobotwórczego patogenu, aktywują się, inicjując wtórną odpowiedź immunologiczną. Po aktywacji przekształcają się w komórki plazmatyczne, które produkują przeciwciała, oraz prezentują antygeny limfocytom Th. Część z nich ponownie przekształca się w komórki pamięci. [5]

Głównym zadaniem limfocytów B jest produkcja przeciwciał różnych klas (IgA, IgM, IgG, IgE i IgD), które występują na powierzchni tych komórek i biorą udział w odpowiedzi humoralnej. Limfocyty B2 uczestniczą głównie w nabytej odpowiedzi immunologicznej, przechodząc proces przełączania klas przeciwciał i dojrzewania powinowactwa z pomocą limfocytów T. Limfocyty B1 są zaangażowane w odpowiedź wrodzoną. [1]

Bibliografia

1. Jasiulewicz A. i in., Limfocyty B w patogenezie wybranych chorób, Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 1, s. 37–46.
2. Baran T. i in., Immunoregulacyjna rola limfocytów B w odpowiedzi na alloprzeszczep nerki, Postepy Hig Med Dosw, 2017; 71, s. 254-266.
3. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.166.1., data dostępu 08/2024.
4. Kontny E., i in., Limfocyty B – funkcje fizjologiczne i udział w patogenezie reumatoidalnego zapalenia stawów, Reumatologia 2006; 44, 3, s. 150–161.

C-ANPROM/PL/HYQ/0039, 01/2025