Artykul_-Aichmofobia-czyli-lek-przed-iglami.-Jakie-sa-przyczyny

Aichmofobia, czyli lęk przed igłami. Jakie są przyczyny?

Fobie mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie, powodować gorsze samopoczucie, a nawet depresję. Strach przed igłami (aichmofobia) jest w szczególności niebezpieczny u diabetyków lub osób, którym zastrzyk czy badanie może uratować życie. Jak można sobie z nim poradzić?

Czym jest aichmofobia?

Aichmofobia to lęk przed ostro zakończonymi przedmiotami, takimi, jak igły, skalpele czy inne narzędzia medyczne. Strach budzą wszelkie procedury medyczne, jak pobranie krwi, założenie wenflonu czy szczepienie. U niektórych osób lęk mogą wywołać również przedmioty stosowane na co dzień, takie jak długopis czy ołówek. Fobia związana z igłami występuje w konkretnych miejscach, gdzie są wykonywane czynności przy ich użyciu, czyli w przychodniach, szpitalach czy w gabinecie u dentysty.

Przyczyną fobii najczęściej są złe doświadczenia z przeszłości. W przypadku igieł, fobia może wynikać z traumatycznych przeżyć w dzieciństwie. Osoba, która miała nieprzyjemne doświadczenia, takie jak pobranie krwi, lub była świadkiem zranienia innej osoby igłą, może zacząć kojarzyć igły z zagrożeniem.

Fobia ta może powodować napady lęku, które trwają zazwyczaj kilkanaście minut. Pojawiają się wtedy objawy, jak: [1]

  • przyspieszone bicie serca,
  • ból w klatce piersiowej,
  • pocenie się,
  • drżenie,
  • suchość w jamie ustnej.

U niektórych pacjentów mogą pojawić się dodatkowo bóle brzucha, parestezje, drętwienie kończyn i uderzenia gorąca. Osoba, która boi się igieł, może mieć wrażenie zbliżającej się katastrofy, śmierci czy odrealnienia. Czasem fobia jest tak silna, że  już sama myśl o ostrych przedmiotach wywołuje szereg objawów. Wraz z aichmofobią mogą występować również inne  objawy jak obniżone samopoczucie czy samoocena, które z kolei mogą towarzyszyć depresji. [1]

Jak radzić sobie z aichmofobią?

Aichmofobia (lęk przed igłami), trypanofobia (lęk przed zastrzykami) i hemofobia (lęk przed krwią) mogą utrudniać przeprowadzenie wielu procedur medycznych, co może wpływać na  zdrowie pacjentów. Jest to niebezpieczne w szczególności dla diabetyków, którzy muszą regularnie podawać sobie insulinę w formie iniekcji. [2]

Leczenie większości fobii, w tym aichmofobii powinno odbywać się kompleksowo. Sprawdza się połączenie psychoterapii z farmakoterapią. Psychoterapia może odbywać się w jednym z dwóch nurtów: behawioralno-poznawczym lub psychodynamicznym. Dają one najlepsze rezultaty w leczeniu fobii. Wysoką skuteczność leczenia wykazuje metoda ekspozycji in vivo, która polega na bezpośrednim wystawieniu pacjenta na bodziec, który wywołuje lęk. Ze względu na różnorodny przebieg tej metody, wielu pacjentów przerywa ten rodzaj terapii. [2]

Zazwyczaj efekty terapii są umiarkowane i często powracają wcześniejsze objawy  . Pacjenci często muszą kontynuować leczenie farmakologiczne, stosując SSRI (inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) lub inne leki przeciwdepresyjne, które mają na celu zmniejszenie uczucia niepokoju. [2]

Skutki aichmofobii dla zdrowia

Strach przed igłami może mieć różne nasilenie, co ma wpływ na funkcjonowanie pacjenta. Zazwyczaj pojawia się w sytuacji, kiedy konieczne jest pobranie krwi lub przeprowadzenie innej procedury medycznej. Wiele osób świadomie rezygnuje z tych procedur z obawy przed napadami lęku lub paniki oraz towarzyszącymi im dolegliwościami.

Lęk bardzo utrudnia życie i codzienne funkcjonowanie. Może pojawić się w każdym momencie, również kiedy pacjent nie ma kontaktu z bodźcem, wystarczy, że o nim pomyśli. Paniczny strach może skutkować ograniczeniem wyjść z domu, obniżeniem samopoczucia, a nawet depresją. Często prowadzi do ograniczenia kontaktów z bliskimi osobami. W takich przypadkach włączenie odpowiedniego leczenia jest konieczne. [2]

Jak zapobiegać aichmofobii?

Lęk przed igłami często pojawia się u dzieci i może dotykać nawet 19% dzieci w wieku 4-6 lat [3] Fobia ta utrudnia podanie potrzebnych leków czy przeprowadzenie badań.. Jednym ze sposobów radzenia sobie z lękiem jest ekspozycja na bodziec dostosowana do wieku pacjentów. W jednym z badań dzieci grały w animowaną grę, w której bohaterom podawano zastrzyki. Wyniki badań są bardzo obiecujące, ponieważ 74% rodziców zaobserwowano pozytywny wpływ tej gry na dzieci,  co może być pomocne w rozwiązaniu problemu, którym jest  lęk przed igłami. [3]

Istnieje szereg badań, które wskazują na to, że medytacja jest pomocna w leczeniu fobii, zaburzeń lękowych, a także w terapiach bólu czy ADHD  . Zaobserwowano, że regularna, długotrwała medytacja przynosi oczekiwane rezultaty. Jednorazowa praktyka może na chwilę uspokoić, ale nie zapewnia trwałego efektu. [4]

Bibliografia

  1. T. Pawłowski i in., Zaburzenia lękowe z napadami lęku, “Adv Clin Exp Med”, 2006, 15, 1, s. 163–170.
  2. K. Adamczyk i in., Rzadkie fobie specyficzne – rodzaje i leczenie, „Varia Medica” 2018 t. 2, nr 5, s. 423–429.
  3. P. Healy i in., An Exposure-Based Video Game (Dr. Zoo) to Reduce Needle Phobia in Children Aged 3 to 6 Years: Development and Mixed Methods Pilot Study JMIR Serious Games 2023;11.
  4. M. Popiela, Medytacja a mózg, “Wrzechświat”, tom 117, nr 7-9/2016, s. 214-218.

Materiał powstał z inicjatywy Takeda. Informacje te są dostępne dla opinii publicznej, wyłącznie dla celów informacyjnych. Nie stanowią konsultacji medycznej, celem uzyskania porady należy skontaktować się z lekarzem.